قبل از خلقت حضرت آدم، پیامبر اکرم )ص( و اهل
بیت )ع( به صورت نورهایی خلق شده بودند که
خداوند را تسبیح مینمودند.
نور وجود انسان کامل قبل از جهان خلقت آفریده شده است.
غایت خلقت عالم و آدم، انسان کامل است. همه عالم خلقت، طفیل
وجود پر برکت انسان کامل است. بنابر این گرچه غایت آفرینش عالم
و آدم ، وجود نازنین انسان کامل است، ولی به عنوان طفیل وجود
او خداوند ، عالم و آدم را نیز فیض وجود داده است.) (۱وجود پیامبر و
اهلبیت او واسطه فیض وجود و همه کمالات وجود اند .
روایات فراوانی در مورد خلقت پیامبر اسلام )ص( و حضرت علی )ع(
و حضرت فاطمه )س( و امام حسن )ع( و امام حسین )ع،( قبل از
خلقت حضرت آدم )ع( مطرح شدهاند و بیان نمودهاند که وجود این
پنج تن، به صورت جسمانی نبوده بلکه انواری بودهاند که خداوند
متعال را تسبیح میکردند. و آدم و نوح و ابراهیم و موسی و… در
حوادث شدید و خطرها، پنج تن آل عبا علیهم السلام را در درگاه
خداوند واسطه قرار می دادند.
اشاره به خلقت اهل بیت )ع( قبل از حضرت آدم )ع( در
منابع اهل سنت
این مسأله صرفا عقیده ای شیعی نیست بلکه در منابعی از اهل سنت
نیز، به این موضوع اشاره شده است. برخی از اشارات اهل سنت به
خلقت اهل بیت )ع( به این شرح است:
.۱نبی اکرم )ص( فرمود: »کنت نبیا و آدم بین الماء و الطین: »من
نبی بودم آنگاه که آدم بین آب و خاک بود.« )(۲
.۲حضرت محمد )ص( فرمودند: »اول ما خلق اللَّه نورى«، »اول
چیزی که خدا آفرید نور من بود.« )(۳
.۴پیامبر )ص( فرمودند:»إنی عند اللّه لخاتم النبیین و إن آدم لمنجدل
فی طینته.«، »من در نزد خدا خاتم النبیین بودم در حالی که آدم افتاده
در طینت خود بود.« )(۴
..۵نبی اکرم)ص( فرمودند: »کان الناس من شجر شتى ، و کنت انا
و على من شجره واحده.«، »مردم همه از درخت دیگری هستند ولی
من و علی از درخت واحدی هستیم.« )(۵
احادیثی از معصومین )ع،( درباره خلقت پنج تن )ع( قبل از
خلقت حضرت آدم )ع(
هم چنین در احادیثی، موضوع خلقت اهل بیت پیش از حضرت آدم
)ع( بیان شده که برخی از آنان اشاره مینماییم:
.۱در حدیثی رسول اکرم )ص( خطاب به ابن مسعود فرمودند: »خداوند
من و على )ع( را هزار سال قبل از آنکه سایر خلائق را بیافریند، از
نور عظمت و بزرگى خود، زمانى که هیچ تسبیح و تقدیسى وجود
نداشت خلق کرد. پس نور مرا شکافت و از نور من آسمانها و زمین را
آفرید. به خداى تبارک و تعالى قسم که من از آسمانها و زمین برترم،
و چون نور على )ع( را منتشر ساخت، عرش و کرسى از نور او خلق
گردید؛ به پروردگار قسم که على )ع( از عرش و کرسى افضل است؛
سپس نور حسن )ع( را باز کرد و لوح و قلم از نور حسن )ع( به وجود
آمد و به خدا قسم که حسن )ع( از لوح و قلم نیز برتر است؛ و چون
هستى را از نور حسین )ع( معطر کرد، بهشت و حوریان زیباروى از
نور او پدیدار گشتند؛ واللَّه حسین )ع( از حورالعین برتر است. سپس
همه هستى از شرق تا به غرب تاریک ماند. ملائکه بر پروردگار از آن
همه تاریکى و ظلمت شکایت کردند و خواستند که پروردگار تاریکى
را از ایشان برطرف کند، که پروردگار در اجابت خواسته آنان کلمهاى
فرمود و از آن کلمه روحى خلق گردید، سپس کلمهاى دیگر فرمود و
از آن کلمه نورى خلق شد، پس آن نور را به آن روح اضافه کرد و آن
را در بلندترین مکان عرش قرار داد. همه ى عالم از شرق تا به غرب
نورانى شد. آن روح آمیخته به نور خلق شده از لطف پروردگار کسى
نیست، جز فاطمه زهرا )ع( و به همین دلیل او را زهرا )ع( نامیدند زیرا
نورش آسمانها را روشن ساخت).(۶
.۲امام باقر)ع( به جابر فرمودند: »ای جابر! خداوند بود و هیچ چیز غیر
از او نبود و هیچ پیدا و ناپیدایی وجود نداشت، سپس اولین خلقتی را
که آغاز کرد این بود که محمد )ص( را خلق نمود و ما اهل بیت )ع(
را همراه وی از نور و عظمت او آفرید).«(۷
.۳از امام باقر )ع( نقل است که فرمودند: »همانا خداوند سبحان در
وحدانیتش تنها بود، سپس به کلمهای تکلم کرد و آن کلمه تبدیل به
نور شد. سپس از آن نور محمد و علی و عترتش )ع( را خلق کرد.
سپس به کلمهای تکلم کرد و آن کلمه تبدیل به روح شد، و آن کلمه
را در آن نور ساکن کرد و آن روح را در بدن های ما ساکن فرمود؛
پس ما روح االله و کلمه االله هستیم که بهوسیله ما خداوند از خلقش
پنهان شده است. زمانی که خورشیدی نبود و ماهی نبود و چشمی
نبود که بر هم زده شود).(۸
. ۴ازامام جواد )ع( روایت شده که حضرت فرمودند: ای محمد )ابن
سنان( همانا خداوند تبارک و تعالی، دائماً به واسطه وحدانیتش تنها
بوده، سپس محمد و علی و فاطمه )س( را خلق نمود. پس هزار دوران
مکث کردند، سپس همه اشیاء را خلق نمود و آنها را شاهد خلقت
جمیع اشیاء قرار داد. )(۹
روایتی از سلمان فارسی
در روایتی، سلمان فارسی از پیامبر اسلام )ص( نقل میکند که
پیامبر)ص( به من گفت: »ای سلمان، خداوند مرا از برگزیده نورش
خلق کرد و مرا خواند پس او را اجابت کردم، و از نور من، علی را خلق
کرد و او را صدا زد و او)علی( او را اطاعت کرد و از نور علی، فاطمه
را خلق کرد، پیامبر)ص( به همین ترتیب تا به امام حسین)ع( ادامه
دادند و بعد فرمود: »سپس ما را به پنج اسم از اسمای خودش نامید؛
پس خداوند محمود است و من محمد، و خداوند علی است و این هم
علی، خداوند فاطر است و این هم فاطمه، خداوند ذوالاحسان است و
این حسن و خداوند محسن است و این هم حسین است.
پیامبر)ص( در ادامه به سلمان فرمود: »سپس خداوند از ما و از نور
حسین، ۹ائمه را خلق کرد؛ پس آنها را خواند و اطاعت شد. در آن
هنگام ساختمان آسمان و گسترش زمین و وجود هوا و ملک و انسان
صورت نگرفته و ما انواری بودیم که پروردگار متعال را تسبیح و
تقدیس کرده، و فرمان او را شنیده و پیروی میکردیم )(۱۰
در این رابطه سخن نغز مولوی روشنگر است:
ظاهرا آن شاخ اصل میوه است باطنا بهر ثمر شد شاخ هست
گر نبودی میل و امید ثمر کی نشاندی باغبان بیخ شجر
مصطفی زین گفت کادم و انبیا خلف من باشد در زیر لوا
گر به صورت من زآدم زاده ام من به معنا جد جد افتاده ام
پس ز من زایید در معنا پدر پس ز میوه زاد در معنا شجر )(۱۱
پی نوشت:
.۱امین صادقی، پیامبر اعظم در نگاه عرفانی امام خمینی، نشر موسسه
آثار امام خمینی، ۱۳۸۷ش،ص .۳۱۳
.۲مفاتیح الغیب، فخر رازى، ج ،۶صفحه ۵۲۵
.۳ینابیع الموده، قندوزی حنفی ، ج ،۱ص۴۵
.۴مسند احمد بن حنبل، ج ، ۱۲۷
.۵لسان المیزان، ابن حجر، ج ، ص ۱۸۰
.۶حارالانوار، علامه مجلسی، ج ،۴۰ص۴۳
.۷بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج، ۲۵ص۱۷
.۸حارالانوار، علامه مجلسی، ج ۲۵ص۲۳
.۹بحارالانوار، علامه مجلسی، ج ۵۴ص .۱۹۵
.۱۰دلائل الإمامۀ، ص۴۴۸
.۱۱مثنوی معنوی، نشر اقبال ، تهران، ۱۳۷۸ش، دفتر چهار، ص۵۷۳
منابع:
https://www.yjc.ir/fa/news/6293876/
https://pasokhgoo.ir/node/53628
https://article.tebyan.net/256528